کافه و نسل هزاره: معنای تازه‌ای از دورهمی در کنار دانشگاه‌ها

کافه‌نوشت: کافه به عنوان جایی شناخته می‌شود که در آن مردم قهوه یا نوشیدنی‌های بدون الکل می‌نوشند. پژوهش حاضر بر دانشجویانی که در فاصله سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۹ به دنیا آمده‌اند و به نسل هزاره یا نسل Y معروف هستند تمرکز دارد. مسئله اصلی، تحلیل معنای نمادین کافه برای این نسل به ویژه در محیط اطراف دانشگاه است. نظریه به کار رفته، پدیدارشناسی و نیز نظریه ساخت اجتماعی واقعیت است؛ جایی که واقعیت در فرایند کنش و تعامل توسط فرد و گروه ساخته می‌شود و به صورت مستمر واقعیتی مشترک و ذهنی شکل می‌گیرد. روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسی انتخاب شده و میدان تحقیق در اطراف پردیس دانشگاه پادجادجران در جاوا غربی اندونزی بوده است. داده‌ها از طریق مشاهده، مصاحبه و منابع جمع‌آوری شده و گروه‌های اصلی شرکت‌کنندگان دانشجویان رشته علوم ارتباطات در مقطع کارشناسی ارشد بوده‌اند.

مشاهده‌های میدانی نشان داد که کافه‌ها پر از دانشجویانی هستند که با پوشش‌های غیررسمی و زبانی آمیخته با اصطلاحات عامیانه حضور می‌یابند. فعالیت اصلی آن‌ها صرفاً خوردن و نوشیدن نیست، بلکه حضور طولانی‌مدت برای انجام تکالیف، گفتگوهای دوستانه، کار با لپ‌تاپ، یا حتی صرفاً نشستن و گذراندن وقت است. اصطلاحی که از زبان آن‌ها شنیده می‌شود «نونگکی» است که معنای آن فراتر از خوردن و آشامیدن، به معنای وقت‌گذرانی و دورهمی در کافه است.

کافه از لحاظ تاریخی در زبان فرانسه به معنای قهوه بوده، اما در گذر زمان به مکانی برای گفتگو و سرگرمی تبدیل شده است. در تعریف‌های معاصر، کافه نوعی رستوران است که بر فضای راحت و غیررسمی، موسیقی، سرگرمی و راحتی مراجعان تأکید دارد. برای نسل‌های مختلف، مفهوم کافه متفاوت است. نسل هزاره یا Y که موضوع این تحقیق‌اند، به گونه‌ای دیگر کافه را تجربه می‌کنند. این نسل اهل همکاری و تنوع، خوش‌بین، انعطاف‌پذیر و عمل‌گراست. در مقایسه با نسل‌های قبل مثل بیبی‌بومر یا نسل X، نگاه این نسل به مکان‌هایی چون کافه بیشتر اجتماعی و سبک‌زندگی‌محور است.

 همچنین بخوانید: از پاریس تا تهران؛ تولد یک ایده

مطالعات پیشین نشان داده‌اند که فضای فروشگاه یا کافه تأثیر چشمگیری بر رفتار مشتری دارد. جوانان کافه را بخشی از سبک زندگی می‌دانند؛ مکانی که از کارکرد صرف نوشیدن قهوه فراتر رفته و به عرصه معنا، هویت و ارزش‌های نمادین بدل شده است. پژوهش‌هایی در اندونزی نشان داده‌اند که کیفیت محصول، فضای کافه، خدمات و قیمت بر وفاداری و رضایت مصرف‌کنندگان اثر مستقیم دارند. همچنین ثابت شده که دانشجویان معاصر به جای تمرکز صرف بر غذا، بیشتر به مکان و تجربه اهمیت می‌دهند.

چارچوب نظری این تحقیق سه بخش دارد: نخست پدیدارشناسی که بر تجربه آگاهانه فرد متمرکز است و واقعیت را از منظر خود او می‌سازد. دوم پارادایم سازه‌گرایی که انسان را بازیگر خلاق و آفریننده واقعیت اجتماعی می‌داند. سوم، نظریه ساخت اجتماعی واقعیت برگر و لاکمن که معتقد است واقعیت اجتماعی از طریق عمل و تعامل ساخته می‌شود و دانش همان یقین نسبت به این واقعیت‌هاست. در این چارچوب، مفاهیمی چون ارتباطات، نمادها، معنا و تعریف کافه به عنوان مکان تعامل و تولید معنا تحلیل می‌شوند.

روش تحقیق بر پایه مشاهده و مصاحبه بوده است. مشارکت‌کنندگان کسانی بودند که به طور معمول یک تا دو ساعت یا بیشتر در کافه فعالیت می‌کردند. مراحل تحقیق شامل آماده‌سازی، ورود به میدان، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل، تفسیر و در نهایت تأیید نتایج با خود مشارکت‌کنندگان بود. مکان پژوهش در منطقه جاتینانگور در جاوه غربی و نیز چند نقطه دیگر چون یوگیاکارتا و پکنبارو بوده است.

کافه تایپ … عکس از شاهین حسن‌زادگان

یافته‌ها نشان می‌دهد که معنای کافه برای دانشجویان هزاره تغییر کرده است. کافه دیگر فقط محل غذا و نوشیدنی نیست، بلکه به فضایی برای فعالیت‌های متنوع بدل شده است. انگیزه‌های اصلی حضور در کافه به شرح زیر است:

1. گذراندن وقت: بسیاری از دانشجویان به دلیل فاصله زمانی بین کلاس‌ها یا دوری از خوابگاه، وقت خالی خود را در کافه می‌گذرانند. آن‌ها با دوستان صحبت می‌کنند، با گوشی یا لپ‌تاپ کار می‌کنند و کافه را به مکانی برای پر کردن خلأ زمانی بدل می‌کنند.
2. همراهی و رفاقت: کافه‌ها محل تجمع طرفداران تیم‌های ورزشی یا هنرمندان هستند. تماشای دسته‌جمعی مسابقه فوتبال یا برنامه‌های تلویزیونی و شکل‌گیری گروه‌های هواداری از جمله کارکردهای کافه است. برخی کافه‌ها حتی به پایگاه غیررسمی این گروه‌ها تبدیل می‌شوند.
3. گریز و فرار: برای بسیاری از دانشجویان، کافه مکانی برای فرار موقت از فشار درس‌ها و مشکلات است. آن‌ها برای کاهش استرس و دوری از فضای دانشگاه یا خوابگاه، کافه را انتخاب می‌کنند؛ گاهی به تنهایی و گاهی با دوستان.
4. لذت و سرگرمی: کیفیت غذا و نوشیدنی، فضای دلپذیر و قیمت مناسب عواملی‌اند که دانشجویان را جذب می‌کند. کافه با ایجاد محیطی آرام و لذت‌بخش، به جایی برای آرامش بعد از روزی پرکار بدل می‌شود.
5. انجام تکالیف: بسیاری از دانشجویان تکالیف فردی یا گروهی خود را در کافه انجام می‌دهند. میزها اغلب پر از لپ‌تاپ و کتاب است و حتی اگر گروهی روی یک میز بنشینند، هرکس سرگرم کار خود می‌شود.
6. دریافت و تبادل اطلاعات: کافه فضایی برای تبادل اخبار دانشگاهی و غیر دانشگاهی است؛ از تکنولوژی و سبک زندگی گرفته تا روابط شخصی. حتی گاهی آموزش و یادگیری در کافه اتفاق می‌افتد.
7. جشن و هیجان: مناسبت‌هایی چون جشن تولد، فارغ‌التحصیلی یا موفقیت‌های دیگر اغلب در کافه‌ها برگزار می‌شوند. این جشن‌ها می‌توانند رسمی یا غیررسمی، برنامه‌ریزی‌شده یا خودجوش باشند، اما وجه مشترک آن‌ها ایجاد هیجان جمعی است.

تحلیل این یافته‌ها نشان داد که کافه در تجربه نسل هزاره معنایی تازه یافته است. خوردن و آشامیدن دیگر هدف اصلی نیست، بلکه جنبه‌ای فرعی در کنار فعالیت‌های دیگر به شمار می‌رود. کافه به محلی برای آموزش، اجتماعی‌شدن و تبادل اطلاعات تبدیل شده است. این تغییر سبب شده صاحبان کافه نیز خود را با این نیازها تطبیق دهند: تغییر دکوراسیون، ارتقای کیفیت خدمات، ارائه قیمت مناسب و ایجاد فضایی که دانشجویان بتوانند ساعت‌ها در آن بمانند.

همچنین بخوانید: کافه خانه دوم ما بود.

در نتیجه، پدیدارشناسی معنای کافه در میان نسل هزاره نشان داد که اصطلاح «هَنگ‌اوت» یا همان «نونگکی» به بهترین وجه این تجربه را توضیح می‌دهد. کافه برای آن‌ها نه فقط مکان خوردن و نوشیدن، بلکه فضایی برای گردهمایی، تعامل، تبادل، فرار، لذت و هیجان است. این تغییر معنایی بازتابی از سبک زندگی نسل هزاره و نیازهای اجتماعی و آموزشی آنان در محیط دانشگاهی است.