روزهای سخت بازار قهوه ایران

کافه‌نوشت: عبور دلار از مرز ۱۰۰ هزار تومان شوک بزرگی برای جامعه قهوه ایران به همراه داشت. نرخ ارز به عنوان یکی از متغیرهای مهم و تاثیرگذار در بازار قهوه، در ماه جاری (شهریور ۱۴۰۴) برای نزدیک به دو هفته روی مرز ۱۰۰ هزار تومان و بالاتر قرار داشت.
همین اتفاق باعث شد تنها طی حدودا یک ماه گذشته، دانه سبز در بازار قهوه ایران در برخی محصولات تا ۵۰ درصد افزایش قیمت را به ثبت برساند. قهوه ویتنام و کلمبیا فاین کاپ پرچم‌داران افزایش قیمت در بازار قهوه سبز ایران بوده‌اند. قیمت این دو محصول در آخرین روزهای شهریور سال جاری به ترتیب روی ۶۷۰ هزار تومان و ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قرار دارند.

فعالان بازار می‌گویند با بازگشت نرخ ارز به کانال ۹۸ هزار تومان و به شرط ثبات در همین محدوده قیمتی، شاهد آرامش و حتی کاهش چند درصدی قیمت قهوه سبز خواهیم بود اما با نگاهی به سایر عوامل تاثیرگذار بر بازار قهوه، به نظر می‌رسد شاید قیمت قهوه تا رسیدن به ساحل آرامش، روزهای متلاطم بیشتری در پیش داشته باشد.

حذف ارز نیما برای واردکنندگان قهوه

ثبات واردات قهوه در کنار نرخ ارز، از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر بازار قهوه سبز است. برای اینکه مسیر واردات قهوه به کشور باز بماند، تخصیص ارز به واردکنندگان امری حیاتی است. با این حال طولانی بودن صف تخصیص ارز به واردکنندگان قهوه سبز، یکی از گلایه‌های همیشگی بازرگانان این صنف است. این گلایه اما حالا شکلی تازه به خود گرفته است و فعالان صنعت قهوه که از تالار اول مبادلات ارزی به تالار دوم کوچانده شده‌اند، حالا بیشتر از هر زمان دیگری نگران تامین ارز هستند.
دقیقا یک سال قبل در چنین روزهایی بود که بخش‌هایی از صحبت‌های عبدالناصر همتی، وزیر پیشین اقتصاد در فضای مجازی دست به دست می‌شد: «شنیده‌ام ارز نیمایی به قهوه هم تخصیص پیدا می‌کند که قیمتش در بازار معادل دو برابر ارز تخصیص‌یافته است. در این راستا در دولت و بانک مرکزی جهت تخصیص بهینه ارز مذاکراتی داشته‌ام.»
حالا جمعی از فعالان صنعت قهوه کارزاری را به ثبت رسانده‌اند که در آن از وزیر صمت خواسته شده است در رابطه با حذف ارز نیمایی تجدیدنظر شود یا دستکم تا زمان تثبیت بازار و یافتن راه‌حل‌های جایگزین، تخصیص ارز نیمایی در تالار اول برای قهوه ادامه یابد.

در متن این کارزار که بهنام عبدی، فعال بازار قهوه سبز آن را به راه انداخته است بر این تاکید شده که «قهوه در ایران نه‌تنها یک نوشیدنی محبوب، بلکه بخشی از فرهنگ و اقتصاد کشور است. این صنعت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم برای حدود ۲ میلیون نفر اشتغال‌زایی کرده و در زنجیره تأمین، از واردکنندگان تا کافه‌های کوچک، نقش مهمی در اقتصاد محلی ایفا می‌کند. حذف ارز نیمایی باعث افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت قهوه شده است. ما درخواست بازنگری فوری در این سیاست را داریم.»

خروج از تالار اول یا انتظارهای طولانی برای دریافت ارز از تالار مبادلاتی، در حالی باعث شوک‌های قیمتی پی‌در‌پی به بازار قهوه کشور شده است که در این میان، واردکنندگان فرصت خرید بسیاری از محموله‌هایشان را از دست می دهند. کشاورزان یا تامین‌کنندگان دانه سبز قهوه در مبدا، برای یک مشتری زمان زیادی نمی‌‌گذارند و ترجیح می‌دهند کالایشان را زودتر به فروش برسانند پس اولویت با کسی است که پرداخت به موقع دارد.

سد بلند ثبت سفارش

موضوع دیگری که شرایط بازار قهوه ایران را پیچیده کرده، مساله ثبت سفارش است. در حال حاضر سازمان جهاد کشاورزی برای واردات قهوه تصمیم می‌گیرد. این سازمان با تعیین سهمیه، به هر واردکننده تا میزانی مشخص اجازه ثبت سفارش می‌دهد، اتفاقی که حالا و آنطور که فعالان حوزه واردات می‌گویند، با اختلال مواجه شده و آنها قادر به ثبت سفارش نیستند.

آنطور که یکی از فعالان بازار قهوه به «کافه‌نوشت» می‌گوید، کار واردکنندگان در جهاد کشاورزی گیر کرده است، ضمن اینکه این سازمان سهمیه سال آینده را نیز مشخص نکرده است. تا زمانیکه این اختلال در ثبت سفارش برای واردکنندگان برطرف نشود، طبیعی است که سبد کالایی بازرگانان ناقص بماند و برخی محصولات مانند قهوه روبوستا در بازار کمیاب شود و قیمت آن به قیمت عربیکا برسد، چیزی که حالا در بازار قهوه سبز شاهد هستیم.

نتیجه این شوک‌های قیمتی چیزی نیست جز ضعیف شدن قدرت خرید مصرف‌کنندگان خانگی و مشتریان کافه‌ها. در چنین شرایطی انتظار می‌رود کیفیت قهوه‌های بازار بیش از پیش کاهش پیداکند زیرا واردکنندگان، روستری‌ها و کافه‌ها برای ادامه بقا ناچار به سمت قهوه‌های ارزان‌تر خواهند رفت، قهوه‌هایی که از کیفیت بی‌بهره‌اند.