چگونه نوشیدن قهوه تبدیل به امری اخلاقی می‌شود؟

کافه‌نوشت: در فرهنگ کافه‌نشینی امروز، مصرف قهوه دیگر فقط یک عادت روزانه نیست؛ بلکه به تجربه‌ای فرهنگی، اجتماعی و حتی اخلاقی تبدیل شده است. مشتریان در کافه‌های موج سوم تمایل دارند بدانند قهوه‌ای که می‌نوشند، دقیقاً از کدام مزرعه آمده، توسط چه کسی برداشت شده و چگونه فرآوری شده است. بسیاری از کافه‌ها با نصب QR کد روی بسته‌بندی یا منو، این اطلاعات را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند؛ حتی اپلیکیشن‌هایی مانند Thank My Farmer به مشتریان این امکان را می‌دهند که مستقیماً از کشاورز تشکر کنند.

همین خواسته‌های مشتریان، مفهوم «ردیابی قهوه» (Coffee Traceabilit) را به یکی از محورهای اصلی صنعت قهوه تبدیل کرده است؛ مفهومی که از مزرعه آغاز می‌شود و تا فنجان ادامه می‌یابد و زیر سایه آن تجارتی منصفانه برای حمایت از کشاورزان قهوه شکل گرفته است.

ردیابی قهوه چیست؟

ردیابی قهوه یعنی ثبت و دنبال‌کردن اطلاعات مربوط به هر مرحله از مسیری که دانه قهوه طی کرده است. در این مسیر جزییات اهمیت دارند، زیرا در نهایت کسی گوشه‌ای از دنیا در کافه‌ای منتظر فنجانی قهوه است که می‌خواهد از جزییاتش آگاه باشد. در ردیابی قهوه فاکتورهایی مانند زمان کاشت در مزرعه، روش فرآوری، ارتفاع محل کشت، تاریخ برداشت، صادرکننده، روستر و در نهایت کافه‌ای که آن را سرو می‌کند، از اهمیت برخوردار است. در گذشته، این اطلاعات معمولاً به صورت دستی یا شفاهی منتقل می‌شد، اما امروز فناوری‌هایی مانند بلاک‌چین، GPS، اپلیکیشن‌های موبایل و کدهای QR این فرآیند را شفاف‌تر، دقیق‌تر و قابل اعتمادتر کرده‌اند.

چرا ردیابی قهوه اهمیت پیدا کرد؟

قهوه در شرایطی سخت کشت و فرآوری می‌شود و داستان آن زمانی غم‌انگیزتر می‌شود که بدانیم کشت این گیاه جادویی، زیر سایه استعمار و با پایمال شدن حقوق کشاورزان بومی گسترش پیدا کرد تا نوشیدنی محبوب حاصل از آن در کافه‌های سراسر جهان سرو شود. در واقع بدون نظام استعماری، قهوه هرگز به یک کالای جهانی تبدیل نمی‌شد. جهانی شدن قهوه حالا برای بسیاری از ما که عاشق نوشیدنش هستیم شانس بزرگی بود اما برای رقم خوردن این اتفاق، کشاورزان و بومیان تولیدکننده قهوه ظلمی بزرگ و تاریخی را متحمل شده‌اند. به این ترتیب برخی کافه‌ها و برشته‌کاری‌های پیشرو با هدف حمایت از کشاورزان، خلاف جهت آب شنا کردند تا از قوانین قیمت‌گذاری جهانی تبعیت نکنند.

ردیابی قهوه و تجارت منصفانه

تلاش برای پرداخت یک بدهی تاریخی

بعید است تاریخ بشر فراموش کند که پیوندی ناگسستنی میان قهوه و برده‌داری وجود دارد. پس باید برای کم شدن عذاب وجدان هنگام نوشیدن قهوه یا بهبود شرایط کار و زندگی کشاوران در عصر جدید، اقدامی انجام می‌شد. بین سال‌های ۱۷۰۰ تا ۱۸۸۸ حدود ۱.۵ میلیون برده از آفریقا فقط به مزارع قهوه بزریل برده شدند، برده‌هایی که از کمترین حقوق انسانی نیز برخوردار نبودند و حالا صنعت قهوه میراث‌دار رنج همان برده‌ها است. این حقایق تلخ تاریخی که با وجود سختی کار کاشت و برداشت قهوه همچنان وجود دارد، باعث شد تا تلاش‌هایی برابر تجارت منصفانه قهوه در دنیا شکل بگیرد.

قیمت‌گذاری قهوه در نظام تجارت جهانی منصفانه نیست. برای مثال در شرایطی که کشاورزان در اتیوپی، کلمبیا یا هندوراس برای برای تولید یک کیلو قهوه سبز (برای رسیدن به یک کیلو دانه قهوه سبز که قابل فرآوری باشد، به ۴ تا ۶ کیلوگرم میوه تازه قهوه یا گیلاس قهوه نیاز است) حدود ۳ دلار درآمد دارند، شرکت‌های چندملیتی همین قهوه‌ها را تا سه یا چهار برابر بیشتر به مشتریان خود عرضه می‌کنند. در چنین شرایطی برخی کافه‌های پیشرو قهوه‌های موردنیاز خود را با قیمتی منصفانه (مثلا ۱۰ تا ۱۵ دلار به ازای هر کیلو) مستقیما از کشاورز می‌خرند.

ردیابی قهوه و حمایت از کشاورزان

در سال‌های اخیر ردیابی قهوه از مزرعه تا فنجان تبدیل به روشی برای حمایت از کشاورزان شد. کشاورزان زیر سایه این ایده، قیمت منصفانه‌تری بابت تولیداتشان دریافت می‌کنند و در عین حال، با اثبات کیفیت و منبع قهوه به مصرف‌کننده نهایی نیز احترام گذاشته می‌شود. این احترام به مصرف‌کننده جز با تشویق کشاورزان به بهره‌گیری از روش‌های پایدارتر، مانند استفاده کمتر از سموم و کودهای شیمیایی ممکن نمی‌شود. به این ترتیب کشاورزان در ازای قیمت‌های منصفانه، کیفیت محصولاتشان را روز به روز بالاتر می‌برند.

فنجانی از آگاهی

پرسیدن دو سوال ساده در کافه‌ها می‌تواند شما را به مصرف‌کننده آگاه تبدیل کند: آیا این قهوه از کشاورزانی با شرایط کاری منصفانه تهیه شده است؟ یا قهوه شما برچسب تاییدیه اخلاقی یا Fairtrade دارد؟ با پرسیدن این دو سوال، چرخه تجارت منصفانه از کار نمی‌افتد و شاید کافه شهر یا محله شما نیز به خرید این دست قهوه‌ها علاقه‌مند شود.

اگر هم خوش‌شانس باشید و قهوه‌ای که در کافه نزدیک به شما سرو می‌کند از طریق تجارت منصفانه تهیه شده باشد، تجربه‌ای عمیق‌تر از نوشیدن قهوه با دانستن داستان پشت فنجان خواهید داشت. احساس مشارکت در حمایت از کشاورزی اخلاقی و تجارت منصفانه، اعتماد بیشتر به برند و انتخاب آگاهانه‌تر نیز مزیت‌هایی است که این مدل تجارت برای مصرف‌کنندگان به همراه دارد.

طعم‌های یکنواخت در برشته‌کاری‌ها

تضمین کیفیت و یکنواختی طعم برای تمام مصرف‌کنندگان قهوه اهمیت دارد بنابراین برشته‌کاری‌هایی که به خرید مستقیم قهوه از مزرعه‌داران اقدام می‌کنند این دو عامل مهم را برای خود تثبیت می‌کنند. در عین حال امکان مدیریت بهتر موجودی و تازگی دانه‌ها نیز برای آنها فراهم می‌شود و زنجیره تأمین‌شان نیز به مزیت رقابتی شفافیت مجهز می‌شود.

تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف‌کنندگان حاضرند برای قهوه‌هایی که منشأ مشخص و قابل ردیابی دارند، بین ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر پرداخت کنند. این موضوع به ویژه در بازارهای تخصصی قهوه و برای برندهایی که بر شفافیت و پایداری تأکید دارند، مزیت قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.

به این ترتیب کافه‌ها، رُسترها و تولیدکنندگان هوشمند کسانی هستند که این موج شفافیت را به فرصت تبدیل می‌کنند؛ فرصتی برای ارائه تجربه‌ای عمیق‌تر، قابل اعتمادتر و انسانی‌تر در هر فنجان قهوه.